Gelderland onderzoekt inzet bovenleiding spoor als energienetwerk
Gepubliceerd op 10-02-2020 om 10:43 door Paul van den Bogaard
De provincie Gelderland gaat onderzoeken of de bovenleidingen van spoorlijnen zijn te gebruiken voor het transport van elektrische energie aan het reguliere elektriciteitsnet. Bijvoorbeeld om woningen of laadpalen van stroom te voorzien. Door bovenleidingen een dubbele functie te geven, zou het volgens de provincie ook makkelijker kunnen worden om de financiering rond te krijgen voor de elektrificatie van spoortrajecten waar nu nog dieseltreinen rijden.
Behalve voor spoorlijnen zou deze methode ook kunnen worden ingezet voor de bovenleiding van trolleybussen, trams en metro’s. De provincie Gelderland laat onderzoeken welke voordelen dat oplevert en of het technisch haalbaar is. Naast het sneller elektrificeren van spoorlijnen waar nu nog dieseltreinen op rijden, kan met deze methode de capaciteit van het elektriciteitsnetwerk sneller vergroot worden. Bijvoorbeeld om de energie uit zonneparken goed te kunnen verwerken, aldus een woordvoerder van de provincie.
Hedgehog Applications
Het idee voor dit onderzoek is van milieugedeputeerde Jan van der Meer en ontstond tijdens het nieuwjaarsdiner van Railforum. “Ik zat aan tafel met verschillende experts uit de spoorbranche en legde het probleem waar we in Gelderland mee zitten aan hen voor. We willen het spoornet verduurzamen door afscheid te nemen van dieseltreinen. En aan de andere kant heeft Liander een gebrek aan capaciteit om de opbrengst van zonneparken goed te kunnen verwerken. Ik raakte bij Railforum in gesprek hierover en toen ontstond spontaan het idee om functies te combineren. Het idee is nu om mensen van ProRail, Liander en vervoerders, techneuten en ambtenaren bij elkaar te zetten om te kijken wat mogelijk is en wat het oplevert. Ik verwacht dat we binnen nu en aan half jaar de eerste uitkomsten kunnen verwachten.”
Eerder voerde Van der Meer al een soortgelijk gesprek met Arjan Heinen van Hedgehog Applications. De bedenker van het Hedgehog Systeem waarbij de remenergie van treinen via de bovenleiding wordt opgeslagen in accu’s en kan worden gebruikt om bijvoorbeeld elektrische bussen of auto’s op te laden. Maar ook terug naar de trein kan wanneer deze weer extra energie nodig heeft om op te trekken. “Het zou mooi zijn als we de techniek van Hedgehog kunnen combineren met de tijdens het Railforum diner opgedane ideeën.”
Heinen presenteerde zijn systeem al in 2014 en won er ook verschillende innovatieprijzen mee. Onder meer van van de Europese branchevereniging van spoorbedrijven UIC. In Apeldoorn was het Hedgehog Systeem er bijna gekomen, maar daar liep het uiteindelijk stuk op wet- en regelgeving in combinatie met een nieuwe concessie die al in een vergevorderd stadium was beland. Nu lijkt er elders in dezelfde provincie toch weer hoop te gloren.
Cruiseschepen
Arjan Heinen laat in een reactie weten helemaal achter het idee te staan om treinen te gebruiken om capaciteitsproblemen met het stroomnet op te vangen. “Vooral in steden als Amsterdam lopen energiebedrijven tegen de grenzen van de capaciteit van hun netwerken aan. Elektrisch rijden neemt een vlucht, woningen moeten van het gas en cruiseschepen mogen in de toekomst geen generatoren meer laten draaien en moeten overschakelen op walstroom als ze in de Amsterdamse haven liggen. Dan heb je het over een enorme hoeveelheid elektriciteit die gevraagd wordt.”
Voor het elektrificeren van spoortrajecten om dieseltreinen te schrappen zijn volgens Heinen betere en snellere oplossingen. “Het aanleggen van een netwerk van bovenleidingen kost jaren. Daar zou je veel beter accutreinen kunnen inzetten. Veel eenvoudiger en ook hier kun je de accu’s laden met de elektriciteit die je terugwint met remenergie. Combineer het met de energie die opgewekt wordt door de zonneparken die je steeds meer ziet langs het spoor.”
Netwerkbeheerders
Ook volgens gedeputeerde Jan van der Meer hebben netwerkbeheerders grote moeite om het huidige elektriciteitsnet geschikt te maken voor de extra toelevering van stroom door zonneparken en windmolens. “Het kan veel voordelen hebben als ze gebruik kunnen maken van de bovenleiding van het spoor”, zegt hij in een interview met De Gelderlander. “De spoorlijnen lopen vaak door leeg gebied, waardoor het verkrijgen van vergunningen voor de aanleg van leidingen sneller te regelen is.
In Arnhem loopt al een soortgelijke proef waarbij onder meer busvervoerder Connexxion aan deelneemt. Hier betrekken laadpalen voor elektrische auto’s hun stroom van de bovenleidingen van trolleybussen. Naast de stroom richting de bussen wordt hier ook de remenergie van de bussen terug naar de bovenleiding gestuurd. Dit Smarttrolleygrid- project loopt sinds 2015 en inmiddels maken er e-taxi’s gebruik van de laadpalen.
